Khi nền kinh tế và xã hội đang đối mặt với nhiều thách thức về môi trường và sự phát triển bền vững. Muốn chuyển đổi xanh thì phải dùng chuyển đổi số và muốn chuyển đổi số cũng phải dùng chuyển đổi xanh. Hai chuyển đổi này sẽ đảm bảo cho một quốc gia phát triển nhanh và bền vững.
Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh mang lại nhiều lợi ích quan trọng. Trước hết, chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, kinh doanh, giảm thiểu chi phí và tăng khả năng cạnh tranh thông qua tự động hóa, phân tích dữ liệu và quản lý thông tin hiệu quả. Đồng thời, chuyển đổi xanh tập trung vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường bằng cách sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, áp dụng công nghệ sạch và phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và giảm ô nhiễm. Sự kết hợp giữa chuyển đổi số và xanh tạo ra một mô hình phát triển bền vững, cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hơn nữa, chuyển đổi này còn mở ra nhiều cơ hội mới trong việc phát triển các ngành, dịch vụ mới, tạo ra việc làm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Lựa chọn chiến lược của Việt Nam
|
Chuyển đổi số (Digital Transformation) là quá trình tích hợp công nghệ số vào mọi hoạt động của cá nhân và tổ chức nhằm thay đổi cách thức làm việc để nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
|
Việt Nam đã xác định chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo là yêu cầu khách quan, là lựa chọn chiến lược để phát triển nhanh, bền vững, chuyển đổi nền kinh tế từ nâu sang xanh; là động lực chính của tăng trưởng kinh tế.
Tại Diễn đàn Cấp cao Chuyển đổi số Việt Nam - châu Á 2024 (Vietnam - Asia DX Summit 2024), Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang khẳng định: "Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế hướng tới phát triển bền vững là xu thế tất yếu của thế giới. Đây là con đường ngắn nhất, rẻ nhất đi đến tương lai tươi sáng cho Việt Nam".
Trên thực tế, theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông, năm 2020, kinh tế xanh đã đóng góp khoảng 2% GDP của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng trên 10%, và cùng năm này, kinh tế số của Việt Nam đã đóng góp 12% GDP. Đến năm 2023, kinh tế số đã đóng góp 16,5% GDP và với tốc độ tăng trưởng trên 20% một năm. Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang có tốc độ tăng trưởng cao hơn GDP từ 2 - 4 lần.
|
Chuyển đổi xanh (Green Transformation) là quá trình xây dựng nền kinh tế trong đó mức phát thải từ thấp đến rất thấp, đạt được thông qua việc phát triển văn minh, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
|
Với mức độ hội nhập sâu rộng cùng thế giới, Việt Nam đã có những nền tảng hành động ban đầu để bắt kịp xu thế chuyển đổi kép toàn cầu. Năm 2020, Chính phủ phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Năm 2021, tại hội nghị COP26, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ quốc tế giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Năm 2023, tại Hội nghị COP28, Việt Nam đã đưa ra các cam kết mạnh mẽ về chuyển đổi năng lượng. Điều đó cho thấy, Chính phủ Việt Nam đã xác định chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là lựa chọn chiến lược, tạo động lực chính của tăng trưởng kinh tế…
Đồng Nai thúc đẩy hệ sinh thái số gắn với tăng trưởng xanh
Đồng Nai đã và đang nỗ lực để thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh. Năm 2023, Đồng Nai xếp thứ 3 cả nước và đứng đầu vùng Đông Nam Bộ về chỉ số xanh cấp tỉnh (chỉ số PGI) do Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ nghiên cứu và công bố.
Theo Quy hoạch tỉnh, đến năm 2030, Đồng Nai phấn đấu trở thành tỉnh phát triển văn minh, hiện đại, tốc độ tăng trưởng cao, phát triển theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Trong đó, tỉnh xây dựng các khu công nghiệp xanh, chuyển đổi các khu công nghiệp hiện hữu theo hướng phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Sơn Hùng, Phó trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh, kiêm Chủ tịch Hội đồng Tư vấn chuyển đổi số Đồng Nai, chia sẻ: nhiều năm qua, Đồng Nai xác định phát triển công nghiệp theo hướng bền vững, thu hút đầu tư có chọn lọc, có trọng tâm, trọng điểm, hướng tới các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sinh thái, công nghiệp hỗ trợ… Song song đó, tỉnh sẽ đẩy mạnh các giải pháp chuyển đổi xanh, thúc đẩy sản xuất xanh, tiêu dùng xanh dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.
Theo nhiều chuyên gia, để các địa phương, trong đó có Đồng Nai, phát triển mạnh mẽ và bền vững trong thời đại số, việc triển khai các mô hình chuyển đổi kết hợp với tăng trưởng xanh là vô cùng cần thiết. Theo ước tính, việc áp dụng các giải pháp số trong công nghiệp có thể giúp doanh nghiệp giảm 10-15% chi phí vận hành và tăng hiệu suất sản xuất từ 20-30%. Đồng Nai với vị thế là một tỉnh công nghiệp lớn, có thể trở thành nơi tiên phong trong việc triển khai các giải pháp công nghiệp số hóa và xanh hóa, từ đó tạo ra một môi trường kinh doanh hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường.
Động lực từ chuyển đổi xanh, chuyển đổi số cho khu vực kinh tế tập thể
Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai giải pháp giúp khu vực kinh tế tập thể (KTTT), hợp tác xã (HTX) hướng đến sản xuất bền vững. Tuy nhiên, các HTX vẫn cần những cơ chế, chính sách khuyến khích song hành với việc nghiên cứu công nghệ phù hợp để tránh xảy ra tình trạng không hiệu quả khi áp dụng trong sản xuất kinh doanh.
Theo khảo sát của Liên minh Hợp tác xã tỉnh Đồng Nai năm 2022, 73,5% HTX đánh giá việc chuyển đổi số là rất cần thiết và cần thiết; 77,4% có chủ trương ứng dụng công nghệ thông tin/ công nghệ cao và tiến tới chuyển đổi số hoạt động sản xuất kinh doanh; 11,3% đã xây dựng kế hoạch và có lộ trình thực hiện cụ thể, nhưng có đến 60,4% HTX có chủ trương chuyển đổi số nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu.
Thực tế cho thấy, chuyển đổi số tại các HTX vẫn còn chậm và gặp nhiều khó khăn bởi ba nguồn lực quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh đồng thời là điều kiện nền tảng để thực hiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin tại các HTX là tài chính, cơ sở hạ tầng và nhân lực đều hạn chế. Bên cạnh đó, vẫn còn thiếu những quy định, cơ chế thực hiện chính sách hỗ trợ, ưu đãi đặc thù áp dụng cho đối tượng đặc thù HTX liên quan đến chuyển đổi số.
Để chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trở thành động lực phát triển của KTTT, HTX, vấn đề cốt lõi là thay đổi nhận thức của cán bộ quản lý, thành viên, người lao động của HTX. Khi các HTX nhận thức đầy đủ về xu thế tất yếu, thách thức và cơ hội của chuyển đổi kép này vào quản lý sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, thì sẽ có sự quan tâm, đầu tư đúng mức, thay đổi mô hình quản trị. Đồng thời, HTX cần quan tâm đầu tư nguồn nhân lực thực hiện chuyển đổi số của HTX và đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho cán bộ quản lý, thành viên và người lao động để tham gia vào quá trình chuyển đổi số.
Về phía các cấp, các ngành, cần tăng cường huy động các nguồn lực, kết nối các đối tác trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nhằm hỗ trợ khu vực KTTT, HTX chuyển đổi số; kết nối và tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua chuyển đổi số (tham gia các sàn thương mại điện tử, xây dựng website để giới thiệu sản phẩm bằng nhiều ngôn ngữ...).
Ngoài ra, một trong những giải pháp quan trọng để "kích hoạt" chuyển đổi số tại các HTX trong thời gian tới, đó là Nhà nước có thể đầu tư, xây dựng một nền tảng hệ sinh thái số dùng chung cho các HTX để hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu, giúp HTX tận dụng, tiếp cận đúng hướng, nhanh và hiệu quả hơn với quá trình chuyển đổi số...
Liên minh Hợp tác xã tỉnh Đồng Nai và các HTX trên địa bàn tỉnh mong muốn Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các sở, ban, ngành dành nhiều sự quan tâm hơn tới các HTX nói chung và trong quá trình chuyển đổi số nói riêng; ban hành những cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, tài chính trong quá trình thực hiện chuyển đổi số; hướng dẫn cụ thể, thiết thực hơn nữa, phù hợp với mô hình tổ chức sản xuất, kinh doanh của HTX; giúp HTX có thể áp dụng hiệu quả hơn những hạng mục trong quá trình chuyển đổi số gắn với chuyển đổi xanh./.
Thanh Hiền