Trước đây, tổ hợp tác được tổ chức và hoạt động theo quy định của Bộ Luật Dân sự và Nghị định số 77/2019/NĐ-CP của Chính phủ. Nhưng đến nay, tổ hợp tác được xác định rõ hơn là mô hình kinh tế tập thể và đã điều chỉnh bởi Luật Hợp tác xã năm 2023.
Địa vị pháp lý của tổ hợp tác
Theo quy định của Luật Hợp tác xã năm 2023 thì tổ hợp tác là tổ chức không có tư cách pháp nhân, được hình thành trên cơ sở hợp đồng hợp tác do ít nhất 02 thành viên tự nguyện thành lập, cùng góp vốn, góp sức lao động để thực hiện những công việc nhất định, cùng hưởng lợi và cùng chịu trách nhiệm. Như vậy, các tổ chức, doanh nghiệp, đơn vị đều có thể trở thành thành viên tổ hợp tác.
Thành lập và hoạt động của tổ hợp tác
Tổ hợp tác được thành lập, tổ chức và hoạt động trên cơ sở hợp đồng hợp tác theo quy định của pháp luật dân sự. Tổ hợp tác khi có góp vốn và hợp đồng hợp tác không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ 12 tháng trở lên hoặc tổ hợp tác đề nghị thụ hưởng chính sách của Nhà nước phải đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh.
Bên cạnh đó, tổ hợp tác cũng được chuyển đổi thành hợp tác xã khi đáp ứng các điều kiện như: Có Giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác; Hoạt động liên tục ít nhất 12 tháng kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác và được tất cả thành viên tán thành.
Tên và ngành nghề kinh doanh của tổ hợp tác
Tổ hợp tác có quyền chọn tên và biểu tượng phù hợp với quy định của pháp luật, không trùng lắp với tên, biểu tượng của tổ hợp tác khác trong phạm vi cấp xã. Kinh doanh những ngành, nghề mà pháp luật không cấm; được quyền kinh doanh ngành, nghề kinh doanh có điều kiện theo quy định của pháp luật. Hợp tác kinh doanh với cá nhân, tổ chức để mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật. Mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán theo quy định của pháp luật có liên quan. Xác lập và thực hiện các giao dịch dân sự.
Nguyên tắc tổ chức, quản lý và hoạt động của tổ hợp tác
Cá nhân, tổ chức tự nguyện thành lập, gia nhập, ra khỏi tổ hợp tác. Thành viên tổ hợp tác có quyền dân chủ trong việc quyết định tổ chức và hoạt động của tổ hợp tác. Tổ hợp tác tự chủ, tự chịu trách nhiệm về hoạt động của mình trước Hiến pháp và pháp luật. Tổ hợp tác chú trọng tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể cho thành viên, người dân, tầng lớp thanh niên; thường xuyên giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, tay nghề kỹ thuật cho thành viên, người lao động; cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời cho các thành viên. Các thành viên hợp tác, liên kết, tương trợ lẫn nhau, hướng đến làm giàu cho thành viên và tập thể. Tổ hợp tác quan tâm chăm lo, xây dựng cộng đồng thành viên đoàn kết, tương trợ lẫn nhau và tham gia phát triển cộng đồng dân cư tại địa phương, vùng, quốc gia, quốc tế.
Cơ chế điều hành hoạt động
Tổ hợp tác có thể bầu tổ trưởng tổ hợp tác, ban điều hành và tổ chức các cuộc họp thành viên để điều hành các hoạt động của tổ hợp tác. Quyền hạn, trách nhiệm của tổ trưởng, ban điều hành tổ hợp tác phải được quy định trong hợp đồng hợp tác.
Chính sách của Nhà nước về phát triển tổ hợp tác
Tổ hợp tác được hưởng các chính sách khi đáp ứng các tiêu chí quy định tại Điều 18 Luật Hợp tác xã năm 2023. Một số chính sách hỗ trợ phát triển tổ hợp tác như: Chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; Chính sách đất đai; Chính sách thuế, phí và lệ phí; Chính sách tiếp cận vốn, bảo hiểm; Chính sách ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Chính sách tiếp cận và nghiên cứu thị trường; Chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; Chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rũi ro và Chính sách hỗ trợ hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Ngoài ra, Nhà nước cũng đã ban hành chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành hợp tác xã.
Có thể thấy, giai đoạn hiện nay mô hình tổ hợp tác có nhiều cơ hội, điều kiện để phát triển và cùng với mô hình hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khẳng định vị trí, vai trò của kinh tế tập thể là một thành phần không thể thiếu trong nền kinh tế quốc dân.
Nguồn: Trần Ngọc Khoản