Ngày 19/9/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 249/2025/NĐ-CP về cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (gọi tắt Nghị định 249) và có hiệu lực kể từ ngày 19/9/2025.
Chính sách đãi ngộ linh hoạt – khuyến khích sáng tạo
Theo Nghị định 249, mức lương của chuyên gia được thỏa thuận trong hợp đồng lao động, bảo đảm tương xứng với nhiệm vụ và phù hợp với thị trường lao động trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là thay đổi quan trọng, phá bỏ giới hạn “khung lương cứng” vốn được xem là rào cản lớn trong việc thu hút nhân tài. Ngoài lương, chuyên gia còn được hưởng tiền thưởng hàng năm tối đa bằng 4 tháng lương, căn cứ trên kết quả thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, họ có quyền nhận lợi ích từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu như cho thuê, bán, chuyển nhượng, góp vốn, hợp tác kinh doanh hoặc thành lập doanh nghiệp phù hợp với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Cơ chế này tạo ra động lực mạnh mẽ, vừa ghi nhận giá trị trí tuệ, vừa khuyến khích chuyên gia tập trung vào các công trình nghiên cứu có khả năng ứng dụng cao.
Bên cạnh lương, thưởng, Nghị định 249 còn đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ, giúp chuyên gia ổn định cuộc sống và yên tâm cống hiến. Cụ thể: Chuyên gia được hỗ trợ ban đầu 1 tháng lương để ổn định nơi ở, mua sắm thiết yếu; được hỗ trợ tiền thuê nhà, phương tiện đi lại hoặc cấp căn hộ tiêu chuẩn, xe phục vụ; khi được cử đi nghiên cứu, trao đổi ở nước ngoài, toàn bộ kinh phí do đơn vị chủ trì chi trả; được hưởng gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện hàng năm (tối đa 1% tổng lương năm); có 7 ngày nghỉ dưỡng trong nước cùng gia đình, với hỗ trợ kinh phí tối đa 1 tháng lương. Đặc biệt, hàng năm, Nhà nước còn chi trả 1 vé máy bay khứ hồi cho chuyên gia và người thân về nước. Đây là chính sách nhân văn, giúp gắn kết chuyên gia với quê hương, đồng thời tạo cảm giác an tâm, gần gũi khi làm việc dài hạn tại Việt Nam.
Nghị định cũng quy định chuyên gia sẽ được tôn vinh khi bắt đầu và kết thúc nhiệm vụ, có cơ hội gặp gỡ, báo cáo trực tiếp với lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước. Họ cũng được tham gia các diễn đàn khoa học trong và ngoài nước, được xét khen thưởng theo Luật Thi đua, Khen thưởng, cũng như có thể được trao tặng các danh hiệu, giải thưởng khoa học – công nghệ trong nước và quốc tế. Chính sách này không chỉ mang lại lợi ích vật chất mà còn khẳng định giá trị xã hội và vị thế tinh thần của chuyên gia, góp phần tạo động lực cống hiến lâu dài.
Cơ hội đối với khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã
Nghị định 249 mở “cửa rộng” để hợp tác xã (HTX) hoặc tổ chức kinh tế tập thể tham gia hoặc mời các chuyên gia trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào đóng góp, hỗ trợ phát triển.
Những HTX có tiềm lực hoặc muốn vươn lên bằng việc ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số sẽ có thể đề xuất tuyển chọn chuyên gia theo các tiêu chí của Nghị định để hỗ trợ nghiên cứu, thiết kế sản phẩm mới, cải tiến quy trình, ứng dụng kỹ thuật số vào quản lý, sản xuất.
Với chuyên gia tham gia, HTX có thể được hỗ trợ trong việc đưa ra giải pháp công nghệ, từ hệ thống quản lý, chuyển đổi số, dữ liệu, tự động hóa… giúp HTX từ mô hình kinh tế truyền thống chuyển sang mô hình năng động, sáng tạo hơn.
Đối với các HTX nông nghiệp, HTX công nghiệp nhỏ, nếu có chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, IoT, cảm biến, quản lý chuỗi cung ứng số… sẽ là cơ hội để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm chi phí, gia tăng giá trị gia tăng.
Có thể thấy, khát vọng lớn, cơ chế đột phá và đổi mới tư duy quản lý là ba yếu tố quyết định để Việt Nam phát huy sức mạnh của nhân tài trong và ngoài nước. Nghị định 249/2025/NĐ-CP không chỉ dừng lại ở chủ trương mà tạo ra khung chính sách cụ thể, linh hoạt, nhân văn và khả thi. Đây là bước đi đột phá nhằm cụ thể hóa Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025, khẳng định quyết tâm xây dựng chính sách đãi ngộ toàn diện, tạo động lực giữ chân nhân tài.
Nguồn: Thái Công